Interdyscyplinarne Spotkania z Historią i Kulturą Bałtów
Wstęp, czyli…
DLACZEGO PRUSOWIE?
DLACZEGO PRUSOWIE?
Historia i dziedzictwo kulturowe Bałtów
stało się na przestrzeni kilku ostatnich dziesięcioleci przedmiotem
badań uczonych różnych ośrodków naukowych zarówno w Polsce jak i za
granicą. Dla jednych, jak np. dla badaczy polskich – jest
to dziedzictwo ludu, który niegdyś zamieszkiwał część obszaru obecnej
Rzeczpospolitej i który w naszej, narodowej i europejskiej historii miał
znaczenie jedynie marginalne. Dla innych zaś dzieje Bałtów to część
własnej historii, ważny aspekt budowania własnej tożsamości etnicznej
i kulturowej.
Dla współczesnych mieszkańców dawnych Prus, które po 1945 roku znalazły się w granicach Rzeczpospolitej, Bałtowie i Prusowie to terra incognita, jakże często mylnie utożsamiana z niemiecką historią tych ziem. A jednak i tu powoli odradza się świadomość bałtyjskości tych ziem. Pojawia się zapotrzebowanie na wiedzę o dziejach ludzi, po których pozostały tu tylko tak nieliczne ślady.
W obszarze naukowego zainteresowania problematyką bałtyjską w ostatnich latach zaczęto wyraźnie formułować potrzebę intensyfikacji badań interdyscyplinarnych nad tym zagadnieniem. W Olsztynie powstało Towarzystwo Pruthenia, skupiające zarówno ludzi nauki, jak i pasjonatów historii i kultury Bałtów. Swoim charakterem nawiązuje ono poniekąd do dawnej królewieckiej Altertumsgesellschaft Prussia. I właśnie z inicjatywy Stowarzyszenia Pruthenia olsztyńskie organizacje naukowe: Ośrodek Badań Naukowych i Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UW-M, podjęły się organizacji cyklicznych, interdyscyplinarnych, międzynarodowych spotkań naukowych poświęconych problematyce bałtyjskiej.
Tegoroczne, pierwsze Colloquium, które odbyło się w dniach 23 – 24. 09. 2004 w siedzibie Ośrodka Badań Naukowych w Olsztynie, poświęcone było podsumowaniu stanu badań nad problematyką bałtyjską. Ośrodki polskie, w szczególności Instytut Archeologii i Uniwersytetu Warszawskiego stanowią tu, obok ośrodków litewskich – najważniejsze centra badawcze dziejów Bałtów. Właśnie przedstawiciele tych środowisk dominowali w programie wykładów Colloquium.
Dwa słowa jednak warto powiedzieć o samej formule zastosowanej przez organizatorów. Polegała ona na tym, że tematyka wykładów została z góry narzucona prelegentom, czas wykładu rozszerzono natomiast do pełnego wykładu akademickiego. Zmniejszyło to co prawda ilość wystąpień, zwiększyło jednak ich znaczenie i wartość poznawczą.
Referaty wygłoszone podczas konferencji podejmowały problematykę etnogenezy Prusów w świetle źródeł historycznych i danych archeologicznych (prof. dr hab. W. Nowakowski – IA UW), dziejów Bałtów w okresie średniowiecza w świetle źródeł archeologicznych (dr W. Wróblewski – IA UW) i historycznych (dr hab. G. Białuński – UW-M). Odrębny nurt stanowiły zagadnienia lingwistyczne, którym poświęcił swój wykład dr Letas Palmaitis z Litwy.
Niewątpliwie coraz trudniejsza staje się synteza wszystkich badań nad Prusami. W tym miejscu należałoby przywołać wysunięte przez dr W. Wróblewskiego postulaty, które powinny przyczynić się do zmiany tego stanu rzeczy. Po pierwsze istnieje pilna konieczność wypracowania archeologicznej definicji kultury pruskiej wczesnego średniowiecza (w tym okresie dziejowym, jest to możliwe), po wtóre powinna nastąpić próba ponownego przebadania dostępnych stanowisk archeologicznych z jednoczesnym ich porównaniem chronologicznym do chociażby kultur skandynawskich. Pojawia się tutaj konieczność odpowiedzi na pytanie czy i w jakim stopniu źródła archeologiczne świadczą o kontynuacji kultury pruskiej w okresie wpływów rzymskich czy okresie wędrówek ludów, oraz konieczność zadania sobie pytania: dlaczego zginęli Estowie a pojawili się Prusowie?
W trakcie obrad odbyła się również dyskusja panelowa, która toczyła się wokół pytania: dlaczego Prusowie?, Pytanie to pojawiło się w trakcie rozmów kuluarowych konferencji. Dlaczego dziś powinniśmy zajmować się badaniami dziejów Prusów? – pytał prowadzący dyskusję dr W. Wróblewski. Wskazywano różne konteksty zainteresowania tą problematyką: społeczne, edukacyjne, kulturowe, ale istotną historycznie sugestię wysunął prof. W. Nowakowski. Trzeba się przyjrzeć znaczeniu i skutkom historycznym przywiązania Prusów do własnej tożsamości i ich niechęci do rezygnacji z wolności wobec prób włączania ich w chrześcijańską Europę. Przyglądać się temu procesowi należy w kontekście chrztu Polski w X wieku z jednej strony oraz w kontekście dziejów najnowszych i współczesnych decyzji politycznych Polaków z drugiej.
Colloquia Baltica będą się odbywały co dwa lata, kolejne zaś spotkania mają być poświęcane różnym aspektom historii i kultury Bałtów.
Dla współczesnych mieszkańców dawnych Prus, które po 1945 roku znalazły się w granicach Rzeczpospolitej, Bałtowie i Prusowie to terra incognita, jakże często mylnie utożsamiana z niemiecką historią tych ziem. A jednak i tu powoli odradza się świadomość bałtyjskości tych ziem. Pojawia się zapotrzebowanie na wiedzę o dziejach ludzi, po których pozostały tu tylko tak nieliczne ślady.
W obszarze naukowego zainteresowania problematyką bałtyjską w ostatnich latach zaczęto wyraźnie formułować potrzebę intensyfikacji badań interdyscyplinarnych nad tym zagadnieniem. W Olsztynie powstało Towarzystwo Pruthenia, skupiające zarówno ludzi nauki, jak i pasjonatów historii i kultury Bałtów. Swoim charakterem nawiązuje ono poniekąd do dawnej królewieckiej Altertumsgesellschaft Prussia. I właśnie z inicjatywy Stowarzyszenia Pruthenia olsztyńskie organizacje naukowe: Ośrodek Badań Naukowych i Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UW-M, podjęły się organizacji cyklicznych, interdyscyplinarnych, międzynarodowych spotkań naukowych poświęconych problematyce bałtyjskiej.
Tegoroczne, pierwsze Colloquium, które odbyło się w dniach 23 – 24. 09. 2004 w siedzibie Ośrodka Badań Naukowych w Olsztynie, poświęcone było podsumowaniu stanu badań nad problematyką bałtyjską. Ośrodki polskie, w szczególności Instytut Archeologii i Uniwersytetu Warszawskiego stanowią tu, obok ośrodków litewskich – najważniejsze centra badawcze dziejów Bałtów. Właśnie przedstawiciele tych środowisk dominowali w programie wykładów Colloquium.
Dwa słowa jednak warto powiedzieć o samej formule zastosowanej przez organizatorów. Polegała ona na tym, że tematyka wykładów została z góry narzucona prelegentom, czas wykładu rozszerzono natomiast do pełnego wykładu akademickiego. Zmniejszyło to co prawda ilość wystąpień, zwiększyło jednak ich znaczenie i wartość poznawczą.
Referaty wygłoszone podczas konferencji podejmowały problematykę etnogenezy Prusów w świetle źródeł historycznych i danych archeologicznych (prof. dr hab. W. Nowakowski – IA UW), dziejów Bałtów w okresie średniowiecza w świetle źródeł archeologicznych (dr W. Wróblewski – IA UW) i historycznych (dr hab. G. Białuński – UW-M). Odrębny nurt stanowiły zagadnienia lingwistyczne, którym poświęcił swój wykład dr Letas Palmaitis z Litwy.
Niewątpliwie coraz trudniejsza staje się synteza wszystkich badań nad Prusami. W tym miejscu należałoby przywołać wysunięte przez dr W. Wróblewskiego postulaty, które powinny przyczynić się do zmiany tego stanu rzeczy. Po pierwsze istnieje pilna konieczność wypracowania archeologicznej definicji kultury pruskiej wczesnego średniowiecza (w tym okresie dziejowym, jest to możliwe), po wtóre powinna nastąpić próba ponownego przebadania dostępnych stanowisk archeologicznych z jednoczesnym ich porównaniem chronologicznym do chociażby kultur skandynawskich. Pojawia się tutaj konieczność odpowiedzi na pytanie czy i w jakim stopniu źródła archeologiczne świadczą o kontynuacji kultury pruskiej w okresie wpływów rzymskich czy okresie wędrówek ludów, oraz konieczność zadania sobie pytania: dlaczego zginęli Estowie a pojawili się Prusowie?
W trakcie obrad odbyła się również dyskusja panelowa, która toczyła się wokół pytania: dlaczego Prusowie?, Pytanie to pojawiło się w trakcie rozmów kuluarowych konferencji. Dlaczego dziś powinniśmy zajmować się badaniami dziejów Prusów? – pytał prowadzący dyskusję dr W. Wróblewski. Wskazywano różne konteksty zainteresowania tą problematyką: społeczne, edukacyjne, kulturowe, ale istotną historycznie sugestię wysunął prof. W. Nowakowski. Trzeba się przyjrzeć znaczeniu i skutkom historycznym przywiązania Prusów do własnej tożsamości i ich niechęci do rezygnacji z wolności wobec prób włączania ich w chrześcijańską Europę. Przyglądać się temu procesowi należy w kontekście chrztu Polski w X wieku z jednej strony oraz w kontekście dziejów najnowszych i współczesnych decyzji politycznych Polaków z drugiej.
Colloquia Baltica będą się odbywały co dwa lata, kolejne zaś spotkania mają być poświęcane różnym aspektom historii i kultury Bałtów.
Bogdan Radzicki, Marta Śliwa
Instytut Filozofii UW-M
Instytut Filozofii UW-M
COLLOQUIA BALTICA
Interdyscyplinarne Spotkania z Historią i Kulturą Bałtów
Interdyscyplinarne Spotkania z Historią i Kulturą Bałtów
Jest nam niezmiernie miło zaprosić Państwa do udziału w pierwszej edycji
Colloquia Baltica, które odbędą się w dniach
23-25 września 2004 roku w Olsztynie,
w Ośrodku Badań Naukowych
im. Wojciecha Kętrzyńskiego, ul. Partyzantów 87.
Colloquia Baltica, które odbędą się w dniach
23-25 września 2004 roku w Olsztynie,
w Ośrodku Badań Naukowych
im. Wojciecha Kętrzyńskiego, ul. Partyzantów 87.
Organizatorami Colloquia Baltica są:
Stowarzyszenie Miłośników Historii i Kultury Prusów „Pruthenia”
Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego
Instytut Historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
Wszystkie wystąpienia konferencyjne
oraz głosy w dyskusjach zostaną opublikowane w pierwszym numerze pisma
PRUTHENIA – rocznika Stowarzyszenia.
Poniżej można przeczytać streszczenia wybranych wystąpień.
Poniżej można przeczytać streszczenia wybranych wystąpień.
PROGRAM:
23.09.2004 r.
11.00
Uroczyste Otwarcie Colloquia Baltica.
Uroczyste Otwarcie Colloquia Baltica.
11.30 – 14.30
Sesja I.
Przewodniczy – prof. Jerzy Okulicz-Kozaryn
Sesja I.
Przewodniczy – prof. Jerzy Okulicz-Kozaryn
Referat prof. dr hab. Wojciech Nowakowski IA UW
Dzieje Prusów. Stan badań i perspektywy rozwoju. Perspektywa archeologiczna.
Dzieje Prusów. Stan badań i perspektywy rozwoju. Perspektywa archeologiczna.
Referat dr Wojciech Wróblewski IA UW
Miedzy faktami a mitem. Prusowie wczesnego średniowiecza w świetle źródeł archeologicznych.
Miedzy faktami a mitem. Prusowie wczesnego średniowiecza w świetle źródeł archeologicznych.
Referat dr hab. Grzegorz Białuński – OBN/PRUTHENIA
Dzieje Prusów w świetle badań historycznych.
Dzieje Prusów w świetle badań historycznych.
15.00
Przerwa na obiad
Przerwa na obiad
17.00 – 19.00
Sesja II KOMUNIKATY.
Przewodniczy – dr Mirosław Hoffmann
Sesja II KOMUNIKATY.
Przewodniczy – dr Mirosław Hoffmann
Referat dr Izabela Lewandowska IH UW-M
Problematyka Prusów w badaniach Instytutu Mazurskiego w Olsztynie.
Problematyka Prusów w badaniach Instytutu Mazurskiego w Olsztynie.
Referat dr Maciej Karczewski UwB
Pierwsza powojenna inwentaryzacja grodzisk Pruskich na Mazurach.
Pierwsza powojenna inwentaryzacja grodzisk Pruskich na Mazurach.
Referat mgr Jerzy Marek Łapo Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie
W poszukiwaniu końca średniowiecza na Mazurach. Uwagi na marginesie badań wykopaliskowych na przykościelnym cmentarzu w Węgorzewie (Węgoborku).
W poszukiwaniu końca średniowiecza na Mazurach. Uwagi na marginesie badań wykopaliskowych na przykościelnym cmentarzu w Węgorzewie (Węgoborku).
20.00
Uroczysta Kolacja.
Uroczysta Kolacja.
24.09.2004 r.
09.00
Sesja III.
Przewodniczy sesji: dr hab. Grzegorz Białuński
Sesja III.
Przewodniczy sesji: dr hab. Grzegorz Białuński
09.15
Referat dr Andrzej Kowalski UMK Toruń
Wybrane aspekty kultury bałtyjskiej w świetle danych językowych.
Referat dr Andrzej Kowalski UMK Toruń
Wybrane aspekty kultury bałtyjskiej w świetle danych językowych.
Dyskusja
Dyskusja
12.45
Referat doc dr V. Šimenas
Tematyka pruska w pracach litewskich archeologów.
Referat doc dr V. Šimenas
Tematyka pruska w pracach litewskich archeologów.
Dyskusja
15.00
Obiad.
Obiad.
17.00 – 19.30
Dyskusja Panelowa – Dziedzictwo kulturowe Prusów.
Przewodniczy: prof. Jerzy Okulicz-Kozaryn
Dyskusja Panelowa – Dziedzictwo kulturowe Prusów.
Przewodniczy: prof. Jerzy Okulicz-Kozaryn
19.30
Zakończenie drugiego dnia obrad, Kolacja.
Zakończenie drugiego dnia obrad, Kolacja.
25.09.2004 r.
9.30
Śniadanie pożegnalne.
Śniadanie pożegnalne.
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
dr hab. Grzegorz Białuński
dr hab. Grzegorz Białuński
Sekretarz Konferencji
dr Bogdan Radzicki
dr Bogdan Radzicki
