Podręcznik do historii regionu

Poniżej przedstawiamy „Dzieje Warmii i Mazur. Podręcznik dla młodzieży” pod redakcją dr Izabeli Lewandowskiej. Książka ta, skierowana jest do uczniów klas I – III gimnazjum oraz do uczniów szkół ponadgimnazjalnych jako uzupełnienie z historii regionu. Aby dokładniej przybliżyć wszystkim zawartość książki, poniżej zdjęcia okładki, zamieściliśmy spis treści oraz noty o autorach.

Spis treści

I. PRADZIEJE ZIEM PRUSKICH
1. Epoka kamienia na ziemiach pruskich (XIV tys.–XVII w. p.n.e.)
2. Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w epoce brązu (XVI–VII w. p.n.e.)
3. Zachodni Bałtowie we wczesnej epoce żelaza (VII–I w. p.n.e.)
4. Ziemie pruskie w pierwszym tysiącleciu naszej ery
5. Prusowie w orbicie handlu bałtyckiego
6. Prusy i Prusowie we wczesnym średniowieczu
7. Gospodarka i kultura i Prusów w VII−XIII wieku
Ćwiczenia i zadania
 

II. ŚREDNIOWIECZE (X–XV wiek)
1. Chrystianizacja Prusów
2. Ekspansja terytorialna Zakonu Krzyżackiego
3. Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim. Bitwa pod Grunwaldem
4. Wojna trzynastoletnia 1454−1466
5. Sytuacja polityczna Warmii i Prus Krzyżackich w latach 1466−1525
6. Organizacja państwa krzyżackiego w Prusach
7. Gospodarka w państwie krzyżackim
8. Kultura średniowieczna na ziemiach pruskich
Ćwiczenia i zadania
 

III. WARMIA I MAZURY W EPOCE NOWOŻYTNEJ (1525−1772)
1. Sytuacja polityczna Warmii i Prus Książęcych w latach 1525-1657
2. Usamodzielnienie państwa pruskiego
3. Reformacja i reforma Kościoła na Warmii
4. Życie umysłowe epoki odrodzenia
5. Gospodarka czasów nowożytnych
6. Znaczenie Warmii i Mazur w kulturze europejskiej
Ćwiczenia i zadania
 

IV. PRUSY WSCHODNIE W XIX WIEKU (1772−1914)
1. Warmia w granicach państwa pruskiego
2. W dobie wojen napoleońskich
3. Sytuacja gospodarcza w pierwszej połowie XIX wieku
4. Prusy Wschodnie w dobie polskich powstań narodowych i Wiosny Ludów
5. Gospodarka pruska w drugiej połowie XIX wieku
6. Mieszkańcy Warmii i Mazur w XIX stuleciu
7. Sprawa polska na Warmii
8. Sprawa polska na Mazurach
9. Miasto Olsztyn i jego rola w latach 1772–1914
10. Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków w XIX wieku
Ćwiczenia i zadania
 

V. PRUSY WSCHODNIE W CZASIE WOJEN I MIĘDZY WOJNAMI
1. I wojna światowa w Prusach Wschodnich
2. Dyskusja nad przyszłością Prus Wschodnich
3. Plebiscyt na Warmii i Mazurach
4. Prusy Wschodnie w okresie międzywojennym
5. Gospodarka Prus Wschodnich w okresie międzywojennym
6. Ruch polski na Warmii i Mazurach w latach 1920–1933
7. Sytuacja Mazurów, Warmiaków i Polaków w latach 1933–1939
8. Działania militarne w Prusach Wschodnich w czasie II wojny światowej
9. Sytuacja wewnętrzna Prus Wschodnich w czasie II wojny światowej
Ćwiczenia i zadania
 

VI. HISTORIA WARMII I MAZUR PO 1945 ROKU
1. Ludność Warmii i Mazur po zakończeniu działań wojennych
2. Walka o władzę. Referendum 1946 r. i wybory do Sejmu 1947 roku
3. Trudności gospodarcze pierwszych lat powojennych
4. Sytuacja polityczna i gospodarcza Warmii i Mazur w latach 1948-1955
5. „Olsztyńska rewolucja” 1956 roku
6. Województwo olsztyńskie w latach 60-tych i 70-tych XX wieku
7. Narodziny i działalność „Solidarności” w latach 1980-1981
8. Warmia i Mazury w roku 1989
9. Życie kulturalno-oświatowe w województwie olsztyńskim
10. Warmia i Mazury – dzień dzisiejszy

Noty o autorach

Dr Izabela Lewandowska – absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przez kilka lat pracowała jako nauczycielka historii i wiedzy o społeczeństwie w III LO oraz II Ekologicznym Liceum Ogólnokształcącym „Aura” w Olsztynie. Obecnie jest adiunktem w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, gdzie prowadzi zajęcia z dydaktyki historii i regionalistyki. Autorka książek: Scenariusze lekcji historii, t. 1: Starożytność – Odrodzenie, Goleszów 1998, wyd. 2 – 2003; t. 2: Dzieje Nowożytne, Ustroń 2001; Wiek XIX i XX (do roku 1939), Ustroń 2003 (współautorstwo z R. Gieszczyńską), Historyczna świadomość regionalna. Z badań nad młodzieżą licealną Warmii i Mazur, Olsztyn 2003 oraz wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych. Wraz z M. Jastrzębską opracowała Wybór źródeł i literatury do dziejów Warmii i Mazur (1806-1920), Olsztyn 2000. Interesuje się historią, kulturą i edukacją regionalną.

Mgr Iwona Gancewska – nauczycielka historii i Wiedzy o Społeczeństwie. Absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1993 r. pracowała w I LO w Mrągowie, a następnie w szkołach prywatnych, katolickich oraz LO 3 w Olsztynie. Członek PTH i Rady Redakcyjnej „Mrągowskich Studiów Humanistycznych”. Egzaminator państwowy z historii. Absolwentka trzech studiów podyplomowych, m.in. z historii na UMK w 1994 r. oraz z Wiedzy o Społeczeństwie na UWM w 2001 r.

Mgr Iwona Jóźwiak – w 1998 r. ukończyła dwa kierunki studiów (historia i administracja) Wydziału Humanistycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Od 1999 r. pracuje jako nauczycielka historii w gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Olsztynie. Od początku swojej pracy zawodowej sprawuje opiekę nad praktykami studenckimi w szkole, a także prowadzi zajęcia z dydaktyki historii na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Od 2002 r. jest stałym współpracownikiem Centrum Edukacji Nauczycielskiej na UWM. Od 2001 r. jest doktorantką Uniwersytetu Warszawskiego, pisze pracę doktorską z historii oświaty Warmii i Mazur po II wojnie światowej.

Mgr Joanna Ulatowska-Letko – od 1998 r. nauczycielka w Zespole Szkół Ogólno-kształcących nr 5 Mistrzostwa Sportowego im. M. Bublewicza w Olsztynie. Absolwentka historii (Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie) i filologii polskiej (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie). Uczy historii i języka polskiego w szkole podstawowej i gimnazjum, prowadzi także zajęcia koła humanistycznego. Egzaminator w zakresie sprawdzianu po szkole podstawowej oraz części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego. Uczestniczka wielu kursów i warsztatów, m.in. „Nowa Szkoła”, „Mierzenie osiągnięć ucznia w zreformowanej szkole. Pomiar dydaktyczny”, „Korelacja treści przedmiotowych w bloku humanistycznym”, „Konstruowanie zadań i arkusza egzaminacyjnego. Sprawdzian w szkole podstawowej”. W 2002 otrzymała Nagrodę Prezydenta Miasta Olsztyna. Jej uczniowie startują z powodzeniem w międzyszkolnych konkursach historycznych i literackich.

Dr Jan Gancewski – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, mediewista, badacz historii Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Adiunkt w Zakładzie Historii Średniowiecza Powszechnego UWM w Olsztynie. Prezes Koła Polskiego Towarzystwa Historycznego w Mrągowie oraz członek Zarządu Oddziału Warmińsko-Mazurskiego PTH w Olsztynie. Redaktor naczelny czasopisma naukowego „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, poświęconego historii i literaturze na Mazurach. Członek Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Autor książki Zamki krzyżackie w ziemi chełmińskiej od połowy XIV w. do 1454 r. Studia nad gospodarką, Olsztyn 2001 oraz wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych.

Dr Janusz Hochleitner – absolwent Uniwersytetu Gdańskiego, od 1996 r. pracownik Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Obecnie adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM. Mieszkaniec Elbląga, miłośnik Warmii i Powiśla. Autor 10 książek, m.in. Dzwonki w ludowych obiektach kultu religijnego na Warmii, Religijność potrydencka na Warmii, Dzieje życia i kultu św. Wojciecha. Współautor podręcznika historii dla elbląskich szkół – Elbląg nasza mała ojczyzna. Opublikował ponadto 60 artykułów naukowych, przyczynków i recenzji oraz przeszło 140 artykułów popularnonaukowych w prasie polskiej i emigracyjnej. Prowadzi zajęcia ze studentami nt. Warsztaty z historii regionu.

Dr Mirosław J. Hoffmann – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, doktor archeologii. Autor książek: Źródła do kultury i osadnictwa południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tys. p.n.e., Olsztyn 1999; Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtryckiej w I tys. p.n.e., Olsztyn 2000 oraz wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych. Prowadził badania wykopaliskowe głównie na stanowiskach epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na obszarze pn.-wsch. Polski, Pomorza i ziemi chełmińskiej. Konsultował badania archeologiczne prowadzone na Warmii i Mazurach i w Obwodzie Kaliningradzkim. W ramach wykopalisk organizował dla młodzieży szkolnej – polskiej i niemieckiej – obozy archeologiczne. Pracuje w Muzeum Warmii i Mazur, gdzie kilkakrotnie prowadził lekcje muzealne z zakresu prehistorii oraz w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM w Olsztynie. Prezes Towarzystwa Miłośników Prusów „Pruthenia”, w ramach którego corocznie organizowane są ponadregionalne konkursy pt. „Prusowie – dawni sąsiedzi Słowian”.

Dr Paweł Letko – od 1996 r. pracownik Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Obecnie adiunkt w Katedrze Historii Najnowszej Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM. Współautor Słownika wiedzy o społeczeństwie (WSiP, Warszawa 2000), autor artykułów z historii XX wieku. Pracę doktorską nt. „Działalność międzynarodowa polskich organizacji kombatanckich w okresie międzywojennym” obronił w 2000 r. na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się historią gospodarczą oraz historią doktryn politycznych i prawnych. Obecnie prowadzi badania z historii Warmii i Mazur po 1945 r.